She’s the first
Krachtige meiden doorbreken traditionele rolpatronen
Een wereld waarin elk meisje haar eigen toekomst kan bepalen. Dat is waar She’s the First wereldwijd aan werkt, samen met lokale organisaties. Het gaat om respect, gehoord worden en een goede opleiding. Kate Kiama: ‘Bijna overal komen meiden op de tweede plaats. Voor ons staan ze op de eerste.’
Nog altijd gaan veel meisjes in Afrika niet naar school. Andere mensen besluiten wanneer en met wie ze trouwen. En voor zichzelf opkomen is er niet bij. Respect voor hun positie is kortom de uitzondering, niet de norm. She’s the First streeft naar meer autonomie en zeggenschap voor meisjes, vertelt Kate Kiama uit Kenia. Ze is advocate, mededirecteur van She’s the First en naar eigen zeggen ‘een onvermoeibare activiste voor meidenrechten’. Meisjes lopen tegen veel hindernissen aan, zegt Kiama. ‘Denk aan armoede, gendergerelateerd geweld en discriminatie, en traditionele rolpatronen. Ze trouwen vaak heel jong en anderen bepalen wanneer zij kinderen krijgen en hoeveel.’
Mentorprogramma’s
She’s the First probeert deze situatie van onderop te veranderen. Dat gebeurt door met lokale organisaties te werken aan een betere positie van meisjes. Kiama: ‘We leren meisjes hoe ze zich thuis, op school en in hun gemeenschap kunnen uitspreken. Daarnaast trainen we mentoren die hen ondersteunen en hen helpen naar school te blijven gaan. Deze meisjes worden in hun familie de eersten die voor zichzelf opkomen. Samen met de mentoren zetten ze speciale activiteiten op, onder meer rond seksuele en reproductieve gezondheid.’
Je stem laten horen
In 2024 zijn er grote aantallen meisjes in Kenia en Oeganda bereikt. Via ruim 100 lokale organisaties hebben daar in totaal ruim 50.000 meisjes meegedaan met activiteiten van She’s the First. Meer zelfstandigheid kan daadwerkelijk tot sociale veranderingen leiden, aldus Kiama. ‘De eerste meiden in een gemeenschap die voor zichzelf leren opkomen, zijn beslist niet de laatsten. Als ze hun stem laten klinken, gaan anderen zich ook uitspreken.’
Traditionele rollen
Intussen is het wel degelijk een uitdaging om in Kenia en Oeganda openlijk te spreken over de rechten en maatschappelijke positie van meisjes. Vooral het platteland is nog erg conservatief. Kiama: ‘Oeganda heeft een van de hoogste percentages tienerzwangerschappen in de regio. Dat is een duidelijk teken dat traditionele rolpatronen daar veel voorkomen op het platteland. Het onderstreept nog eens hoe belangrijk het werken aan de basis is. Mensen uit de gemeenschap snappen beter de nuances binnen de sociale structuren. En weten ook het beste hoe die structuren meisjes ervan weerhouden zich uit te spreken.’
Agendasetting
Dioraphte daagt zichzelf en anderen graag uit om scherp te blijven op wat er speelt in de samenleving. We geven mensen een stem die anders niet gehoord worden. Zetten het licht op kwetsbare situaties. En maken oplossingen mogelijk die laten zien waar het in de samenleving schuurt en hoe het beter kan.
Kaartspel als ijsbreker
Toch is het goed mogelijk om over ‘moeilijke’ onderwerpen te praten, vervolgt Kiama. ‘We hebben een kaartspel ontwikkeld dat meisjes met hun mentor kunnen spelen. Of met andere mensen die belangrijk voor ze zijn, bijvoorbeeld een tante. De kaarten gaan over onderwerpen als grenzen stellen of omgaan met groepsdruk. Tijdens het spelen komen de meisjes met ideeën hoe ze in bepaalde situaties kunnen handelen. En uiteindelijk – al pratende – kiezen ze voor de reactie die hun het beste past. Die kaarten blijken echt een ijsbreker te zijn in het gesprek met mensen om hen heen.’
Impact op lange termijn
De tweejarige bijdrage van Dioraphte is belangrijk voor de missie van She’s the First, besluit Kiama. ‘Zo kunnen we meer organisaties in Kenia en Oeganda aan ons Girls First Institute verbinden. Er zijn niet veel fondsen die zich durven committeren aan financiering op langere termijn. Maar juist dát maakt het mogelijk om blijvende impact te hebben. Het gaat er niet alleen om dat meisjes naar school gaan en zich uitspreken. Je moet de onderliggende oorzaken aanpakken die meisjes ervan weerhouden hun eigen toekomst te kiezen. En dat kost tijd.’